Kiedy powstało prawosławne duszpasterstwo wojskowe? Jak do tego doszło? Jaka była struktura? Na te pytania w swojej książce odpowiedział dr hab. Jerzy Grzybowski, pracownik naukowy Uniwersytetu Warszawskiego. Dzięki jego pracy możemy odpowiedzieć na te pytania i odsłonić mało znaną kartę w historii Polski
Cechą charakterystyczną sił zbrojnych II Rzeczypospolitej była różnorodność narodowościowa i wyznaniowa. Liczba przedstawicieli mniejszości narodowych i wyznaniowych wzrosła zwłaszcza po 1921 r. Choć w okresie wojny polsko-bolszewickiej w odrodzonym Wojsku Polskim nie-Polacy i niekatolicy stanowili dość nieliczną grupę, polskie władze wojskowe nigdy nie lekceważyły ich obecności i zawsze starały się zaspokoić ich potrzeby religijne na równi z katolikami. Wyznawcy prawosławia stanowili drugą – po katolikach – co do liczebności grupę w WP. Z oficjalnych danych Ministerstwa Spraw Wojskowych wynika, że na początku 1920 r. w WP służyło 136 oficerów i 1735 szeregowców wyznania prawosławnego. Według wymagających weryfikacji innych danych, liczba ta wynosiła 136 oficerów i 2495 żołnierzy. Nieduży odsetek prawosławnych w WP w latach 1918–1920 wynikał z tego, iż pobór do wojska nie dotyczył terenów, które zamieszkiwała ludność tego wyznania. Można przypuszczać jednak, że w pewnym stopniu do zwiększenia obecności prawosławnych w WP przyczyniła się m.in. decyzja Rady Obrony Państwa z 15 lipca 1920 r. o dokonaniu poboru roczników narodowości niepolskiej. Żołnierze wyznania prawosławnego dzielnie i ofiarnie walczyli na froncie. Wśród najbardziej znanych Polaków tego wyznania biorących udział w wojnie z bolszewicką Rosją można wymienić płk. Juliana Klimowicza, inspektora artylerii DOG Lublin. Jednostką mającą w składzie pokaźną liczbę żołnierzy wyznania prawosławnego była Litewsko-Białoruska Dywizja Piechoty.
Opracowany na przełomie 1919 i 1920 r. projekt organizacji wojskowej służby duszpasterskiej wyznania prawosławnego zakładał, że na czele wojskowego urzędu duszpasterskiego tego wyznania będzie stał naczelny kapelan, będący jednocześnie referentem wyznania prawosławnego w Sekcji Religijno-Wyznaniowej.
Dr hab. Jerzy Grzybowski zbadał też losy prawosławnych kapelanów po 1939 r., a także opiekę duszpasterską nad prawosławnymi żołnierzami w polskich siłach zbrojnych na Zachodzie.