Szlak szkocki

• Telewizja

  25.06.2019, godzina 6:55 | TVP 2

  
  
  

  Osiedlanie się Szkotów w Polsce na masową skalę rozpoczęło się w XV w. i trwało do wieku XVII. Wiązało się z kwestiami religijnymi i gospodarczymi. Początkowo, ludność szkocka osiedlała się w Gdańsku, Poznaniu, Warszawie, Krakowie, Lublinie, Zamościu i Lwowie. Społeczności szkockie były zazwyczaj małe, składały się z nie więcej niż kilku rodzin, najczęściej prezbiteriańskich, od połowy XVII w. zdarzały się także grupy ewangelików reformowanych.

  Połowa XVI w. przyniosła pewne zmiany. Ludność szkocka osiedlała się na terenach miast Korony. W Poznaniu zanotowano 62 Szkotów, lecz liczba ta później zmalała ze względu na dekret Stefana Batorego, który nakazał władzom miejskim usunąć Szkotów bez własności. Osiedlili się także w Bydgoszczy, gdzie zajęli się handlem oraz spławem drewna. W Warszawie byli obecni od XVI w.

  W 1571 r. przyznano pierwszemu imigrantowi prawo miejskie. W Małopolsce dużymi skupiskami były Kraków, Lublin, Lwów i Sandomierz. Już w XV w. dwóch studentów ze Szkocji zapisało się na Akademię Krakowską. Szkoccy emigranci napływający do Polski nie byli grupą jednorodną, byli wśród nich zamożni szlachcice czy kupcy, jak i biedota. Oczywiście, osobom majętnym było łatwiej. Szybciej nabywali prawa miejskie, majątek i pozycję w hierarchii społecznej, często się szybciej asymilowali czy zmieniali wyznanie. Przełom XVII i XVIII w. przyniósł zmianę w sytuacji Szkotów w Polsce. Coraz częściej zaczęli być traktowani jako heretycy i dysydenci. Około 1660 r. masowa emigracja dobiegła końca.

  Autorzy reportażu skupiają się na Szkotach osiadłych w Wielkopolsce. Tu szlak szkocki łączy miasta dawnego pogranicza Wielkopolski – Wschowę z miastami dawnego powiatu konińskiego, czyli: Konin, Kleczew, Koło. Punktami etapowymi są Leszno – Gostyń – Jarocin – Pleszew – Kalisz – Konin – Żychlin. Z pobytem Szkotów w tych miejscowościach związana jest parafia Kościoła Ewangelicko-Reformowanego w Żychlinie, do której przynależeli dawni mieszkańcy Konina i Kleczewa, a wśród nich przedstawiciele takich rodzin, jak Andrusowie, Benetowie, Gibbonowie, Meltonowie, Morrisonowie, Pekokowie, Thomsonowie. Część z tych rodzin pozostawała w Koninie i okolicy przynajmniej do początków XVIII w. Reportaż opowieda o ludziach, którzy na swoją ojczyznę wybrali Rzeczpospolitą. O ich wkładzie w budowaniu małych ojczyzn, osiągnięciach, losach i życiu. O Szkotach, którzy mieszkali w Polsce i którzy tu właśnie znaleźli swój dom.