Konferencja o modelach integracji cudzoziemców

Dyskusja panelowa. Od lewej: ks. Grzegorz Giemza (Polska Rada Ekumeniczna, prowadzący dyskusję), Alicja Kępka (Departament Spraw Międzynarodowych i Migracji MSWiA), Mersha Woldu (Stowarzyszenie Etiopsko-Polskie „Selam”) i Joanna Dudek-Ławecka (Polska Rada Ekumeniczna)

 

O integracji uchodźców i migrantów w perspektywie teoretycznej i praktycznej, polskiej i międzynarodowej, instytucji państwowych i organizacji pozarządowych, w tym imigranckich, dyskutowano podczas konferencji „Modele integracji cudzoziemców w codziennej praktyce”, zorganizowanej przez Polską Radę Ekumeniczną.

Konferencja odbyła się od 16 do 17 września w Hotelu Hetman w Warszawie. Wzięli w niej udział przedstawiciele Kościołów zrzeszonych w Polskiej Radzie Ekumenicznej (PRE), nauki, instytucji państwowych, organizacji pozarządowych oraz migrantów.

Teoria integracji i inkluzji

Pierwszy referat wygłosiła dr Karolina Podgórska, socjolożka z Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Mówiła o teorii integracji i inkluzji. Podkreśliła, że integracja to proces dwustronny, obejmujący zarówno migrantów i uchodźców, jak i społeczności, do których przybywają.

Prelegentka przypomniała cztery strategie akulturacji sformułowane przez Johna Berry’ego: marginalizacja, separacja, asymilacja i integracja. Marginalizacja oznacza brak uczestnictwa zarówno w kulturze pochodzenia, jak i w kulturze kraju przyjmującego. Separacja to sytuacja, w której jednostki nie uczestniczą w kulturze przyjmującej, funkcjonując jedynie w obrębie swojej kultury pochodzenia. Asymilacja oznacza pełne zaangażowanie w kulturę kraju przyjmującego przy jednoczesnym wyzbyciu się dotychczasowej tożsamości kulturowej. Integracja, jako pojęcie wieloaspektowe, zakłada przejęcie elementów kultury kraju przyjmującego przy jednoczesnym zachowaniu swojej własnej tożsamości kulturowej, a także aktywny udział w życiu społecznym tego kraju. Dr Podgórska zaznaczyła, że integracja w tym ujęciu jest obecnie najbardziej pożądanym wariantem akulturacji. Wskazała także, że proces ten odbywa się na kilku płaszczyznach: społecznej, tożsamościowo-kulturowej, instytucjonalno-prawnej, politycznej (obywatelskiej) oraz ekonomicznej.

Socjolożka mówiła też o postawach społeczeństw przyjmujących wobec imigrantów, a także o stosowanych politykach integracji. Są państwa, które w ogóle nie prowadzą takiej polityki, inne działają reaktywnie lub proaktywnie, bezpośrednio lub pośrednio do migrantów, do wszystkich lub wybranych grup migrantów, działania bywają realizowane centralnie albo lokalnie. – Efektem realizacji skutecznej polityki integracyjnej powinna być spójność społeczna – podkreśliła badaczka.

Prelegentka zachęciła uczestników konferencji do refleksji nad pytaniem, czy i kiedy można uznać proces integracji za zakończony, a także jakie wyzwania stoją przed obiema stronami tego procesu. Zauważyła również, że integracja migrantów i uchodźców wiąże się ze zmianami w społeczeństwie przyjmującym, co wymaga wzajemnego dostosowania się i otwartości.

Modele integracji

W dalszej części konferencji dr Torsten Moritz, sekretarz generalny Komisji Kościołów ds. Migrantów w Europie, zaprezentował zachodnie modele integracji oraz wieloletnie doświadczenia krajów europejskich w przyjmowaniu uchodźców i migrantów. Zwrócił uwagę, że podejście do integracji ewoluuje i w dużym stopniu zależy od tego, czy migranci są tymczasowymi gośćmi i wracają do swoich krajów pochodzenia, czy też zostają w Europie na stałe. Podkreślił również, że Kościoły chrześcijańskie odgrywają kluczową rolę w procesie integracji migrantów i uchodźców w Europie. Oprócz przyjmowania migrantów, Kościoły organizują dla nich kursy językowe, spotkania integracyjne, a także zachęcają ich do aktywnego uczestnictwa w życiu wspólnot, na przykład poprzez udział w nabożeństwach, gdzie można usłyszeć czytania w różnych językach lub występy chórów.

Agnieszka Kosowicz z Polskiego Forum Migracyjnego zauważyła, że obecnie nie istnieje w Polsce jeden spójny model integracyjny, który uwzględniałby zarówno działania instytucji państwowych, jak i organizacji pozarządowych. Zaznaczyła, że idealnym rozwiązaniem byłoby, gdyby NGO-sy wypełniały luki w systemie oferowanym przez państwo, ale niestety często zdarza się, że to one muszą działać w zastępstwie instytucji państwowych. Najbardziej było to widoczne po wybuchu wojny w Ukrainie, gdy w pierwszych dniach pomoc organizowały głównie osoby prywatne i organizacje pozarządowe.

Prelegentka podkreśliła, że pracując nad modelem integracji, warto zaprosić do rozmów jak najwięcej organizacji, pamiętając jednocześnie, że potrzeby różnią się w zależności od regionu Polski. Dlatego tak istotne jest wzajemne słuchanie się i wspólne działania. Zwróciła też uwagę, że równie ważne jak działania odgórne jest diagnozowanie potrzeb oddolnych i współpraca między różnymi podmiotami. Na zakończenie podkreśliła, że należy dbać także o dobrostan pracowników organizacji, którzy często są przemęczeni. – Kto będzie pracował, jeśli zabraknie nam sił za kilka lat? – pytała retorycznie.

Refleksje z różnych perspektyw

Po tych wystąpieniach uczestnicy konferencji mieli okazję poznać perspektywę różnych instytucji zajmujących się migrantami.

Dr Ewa Piepiora z Warszawskiego Centrum Pomocy Rodzinie opowiedziała o działaniach tej instytucji, która zajmuje się wszystkimi uchodźcami i migrantami, ale nie odpowiada bezpośrednio za integrację. Oferuje natomiast naukę języka, inne formy edukacji, współpracuje ze szkołami. Nieustannym problemem jest jednak brak zasobów kadrowych i finansowych.

Tomasz Dzięcioł z Urzędu ds. Cudzoziemców zwrócił uwagę, że urząd odpowiada za różnorodne kwestie związane z cudzoziemcami. Jego główne zadania obejmują rozpatrywanie wniosków o zezwolenie na pobyt czasowy i stały, nadzorowanie postępowań dotyczących azylu oraz wydawanie decyzji w sprawach deportacji. Urząd oferuje również wsparcie prawne i informacyjne dla cudzoziemców, promując ich integrację poprzez różne programy edukacyjne. Współpracuje z innymi instytucjami państwowymi i organizacjami pozarządowymi, aby zapewnić kompleksowe wsparcie dla cudzoziemców w Polsce.

Adwokatka Patrycja Szydłowska-Dorosz zajmuje się obsługą prawną migrantów i uchodźców. Jest też kuratorką dla małoletnich cudzoziemców przebywających w Polsce bez opieki. Podzieliła się doświadczeniami ze swojej pracy. Podkreśliła, że system jest niesprawny, często czas rozpatrywania wniosków o ochronę międzynarodową jest wydłużony, a osoby, których to dotyczy, są w zawieszeniu. Nie mogą podjąć pracy, nie są objęte programem integracyjnym. Mówiła też, że różne urzędy, np. wojewódzkie, wydają różne decyzje w takich samych sprawach.

Polska praktyka

Drugiego dnia konferencji odbyła się dyskusja panelowa „Modele integracji cudzoziemców w polskiej praktyce”. Panelistami byli: Alicja Kępka, ekspertka z Departamentu Spraw Międzynarodowych i Migracji MSWiA, Mersha Woldu ze Stowarzyszenia Polsko-Etiopskiego Selam oraz Joanna Dudek-Ławecka, asystentka uchodźcy i nauczycielka języka polskiego działająca w ramach projektu „Gościnny Kościół” Polskiej Rady Ekumenicznej. Moderatorem panelu był dyrektor PRE ks. dr Grzegorz Giemza.

Alicja Kępka zwróciła uwagę, że od 2014 r. Polska nie jest już krajem emigracyjnym, ale emigracyjno-imigracyjnym, a liczba przyjeżdżających zaczęła przewyższać liczbę wyjeżdżających. W Polsce mieszka obecnie ok. 2,5 mln cudzoziemców. – Ten trend jest na tyle poważny, że politycy go zauważyli i postanowili coś z tym zrobić – powiedziała. Przypomniała, że od 2016 r. nie było żadnego dokumentu, który by określał strategię migracyjną Polski. – Nie istnieje polski model integracyjny. Ale są elementy polityki integracyjnej, np. centra integracji cudzoziemców – tłumaczyła. Poinformowała również, że strategia migracyjna Polski jest już w końcowej fazie przygotowania.

Mersha Woldu mówił o różnych trudnych sytuacjach, z jakimi mierzą się imigranci w Polsce. Natomiast Joanna Dudek-Ławecka opowiadała o doświadczeniach projektu „Gościnny Kościół” Polskiej Rady Ekumenicznej. Przypomniała, że w 2016 r. Kościoły zrzeszone w PRE i Konferencja Episkopatu Polski Kościoła Rzymskokatolickiego podpisały wspólne „Przesłanie Kościołów w Polsce w sprawie uchodźców”. – Konsekwencją tego było podjęcie działań w ramach projektu „Gościnny Kościół” – tłumaczyła panelistka. Najpierw było to motywowanie Kościołów do działania, potem bezpośrednie inicjatywy: nauka języka polskiego dla uchodźców i migrantów, a następnie utworzenie stanowiska asystenta uchodźcy, który pomaga w załatwianiu różnych spraw urzędowych, w szpitalu itp.

źródło: luteranie.pl/własne

 

Fotorelacja z konferencji (fot. Michał Karski)