Aktualności

19 maja 2024

Święto Zesłania Ducha Świętego (Pięćdziesiątnica) w Kościołach Polskiej Rady Ekumenicznej

Święto Zesłania Ducha Świętego w kościele mariawickim w Sobótce (fot. Parafia KSM Sobótka)

Pięćdziesiąt dni po Wielkanocy chrześcijanie świętują Zesłanie Ducha Świętego. Jest to również symboliczny dzień narodzin Kościoła, a w prawosławiu dzień Trójcy Świętej. Jak to święto, nazywane także Pięćdziesiątnicą, jest obchodzone w Kościołach zrzeszonych w Polskiej Radzie Ekumenicznej?

W tym roku święta Zesłania Ducha Świętego przypadły w Kościołach zachodnich 19 i 20 maja, zaś w Kościele Prawosławnym 23 i 24 czerwca. Wynika to z różnych terminów Wielkanocy. Ta zaś przypada w pierwszą niedzielę po pierwszej wiosennej pełni księżyca. Jednak Kościoły wschodnie używają kalendarza juliańskiego, który jest opóźniony o 13 dni względem kalendarza gregoriańskiego, przyjętego przez Kościoły zachodnie. Z tego względu obie tradycje chrześcijańskie najczęściej obchodzą Wielkanoc w różnych terminach: czasem jest to różnica tygodnia, czasem – jak w tym roku – nawet pięciu. Co jakiś czas Wielkanoc jest obchodzona w tym samym terminie (więcej na ten temat piszemy w artykule z 2017 r. „Kiedy chrześcijanie świętują Wielkanoc?”).

Zgodnie z dawną tradycją, Kościół Ewangelicko-Augsburski obchodzi święto Zesłania Ducha Świętego przez dwa dni – w niedzielę i poniedziałek (podobnie jak Boże Narodzenie i Wielkanoc). W święto to wspomina się wydarzenie wylania Ducha Świętego na dwunastu apostołów i na matkę Zbawiciela, Marię. Ten dzień stał się dla chrześcijan symbolicznym dniem narodzin Kościoła – wspólnoty wiary, która żyje dzięki ukrzyżowanemu i zmartwychwstałemu Chrystusowi.

Duch Święty, trzecia osoba Trójcy Świętej, występujący w tradycyjnej ikonografii i teologii niejako w cieniu Ojca i Syna, symbolizowany jest przez ogień, światło lub gołębicę. Jest tym, który pobudza grzesznika do wiary, wzmacnia ją i odradza z popiołów zwątpienia. Duch Święty działający w ukryciu jest jednak głównym źródłem życia Kościoła, gdyż to On sprawia, że ludzie mogą się modlić i wierzyć. W święta Zesłania Ducha Świętego kolorem liturgicznym według tradycji jest czerwony, na pamiątkę języków ognia, pod postacią których zstąpił Duch Boży.

W liturgii Kościoła Starokatolickiego Mariawitów Zesłanie Ducha Świętego składa się z wigilii, trzech dni uroczystości (niedziela, poniedziałek i wtorek) oraz oktawy, którą kończy uroczystość Trójcy Przenajświętszej. Kolorem liturgicznym tego czasu również jest czerwień, oznaczająca ogień i miłość Ducha Świętego. Wierni do uroczystości Pięćdziesiątnicy przygotowują się poprzez odmawianie nowenny do Ducha Przenajświętszego, która rozpoczyna się w uroczystość Wniebowstąpienia Pańskiego, a kończy w wigilię Zesłania Ducha Świętego, podczas której odprawiana jest msza święta z prośbą o wylanie Ducha Świętego na wiernych i kończy się odmawianie nowenny.

W uroczystość Zesłania Ducha Świętego na rozpoczęcie liturgii śpiewa się hymn „Przybądź Duchu Stworzycielu”, odmawiana jest litania do Ducha Świętego i modlitwy do boskiego Parakleta. Na zakończenie nabożeństwa kapłan intonuje „Przez Twoje Święte Ducha Zesłanie” i wyrusza procesja z Przenajświętszym Sakramentem, która okrąża kościół. Wieczorem odprawiane są uroczyste nieszpory, podczas których również śpiewa się hymn „Przybądź Duchu Święty”. W drugi i trzeci dzień świąt oraz w poszczególne dni oktawy w mszy świętej powtarza się zawołanie „Przybądź Duchu Święty” oraz sekwencję z niedzieli Pięćdziesiątnicy. Charakterystyczne dla mariawitów jest odmawianie w tych dniach wielkanocnej antyfony do Najświętszej Maryi Panny „Wesel się Królowo miła” z odpowiednią zmianą: „bo ten, którego zrodziła, Ducha Zesłał Pan nad Pany, módl się do Niego za nami. Alleluja”.

Kościół Prawosławny obchodzi święto Zesłania Świętego Ducha przez dwa dni. Pierwszy dzień jest jednocześnie dniem Świętej Trójcy. Kościół Prawosławny w święcie Pięćdziesiątnicy opiewa potęgę Boga Ojca, który posłał Pocieszyciela, oraz wyraża wdzięczność Chrystusowi, który uprosił zesłanie Świętego Ducha, który zstąpił na apostołów. W tym dniu całej ludzkości została objawiona tajemnica, że Bóg jest jeden, w trzech osobach – Bóg Ojciec, Bóg Syn i Bóg Święty Duch. Drugi dzień Pięćdziesiątnicy poświęcony jest Pocieszycielowi, Świętemu i Życiodajnemu Duchowi. Dzień ten zwany jest poniedziałkiem Świętego Ducha. Pięćdziesiąty dzień po święcie Zmartwychwstania jest również momentem narodzin Kościoła.

W prawosławiu o tradycji słowiańskiej kolorem liturgicznym okresu Pięćdziesiątnicy jest zielony, który symbolizuje życie, łaskę Świętego Ducha. Zgodnie z lokalną tradycją Kościoła Prawosławnego w Polsce, w dniu Świętej Trójcy wnętrza świątyń są bogato ozdabiane gałązkami brzozy, a podłoga dekorowana jest „dywanami” z żywych kwiatów lub wyściełana trawą bądź tatarakiem. Kościół Prawosławny bazując na orzeczeniach soborów powszechnych zabrania przedstawiania wyobrażeń Boga Ojca i Boga Świętego Ducha. Wizerunki Boga Ojca jako starca i Boga Świętego Ducha w postaci gołębicy nie znajdują odzwierciedlenia w bizantyjskiej ikonografii. Kościół Prawosławny uważa, że św. mnich Andrzej Rublow był w stanie najgłębiej wyrazić tajemnicę Przenajświętszej Trójcy w postaci trzech aniołów.

Więcej o obchodzeniu święta Zesłania Ducha Świętego (Pięćdziesiątnicy) w Kościołach zrzeszonych w Polskiej Radzie Ekumenicznej tutaj