Aktualności

28 stycznia 2024

Przedpoście w Kościołach Polskiej Rady Ekumenicznej

Katedra prawosławna w Warszawie – niedziela wybaczenia win w przeddzień Wielkiego Postu (fot. Łukasz Troc)

Rozpoczyna się przedpoście – czas przygotowujący chrześcijan do przeżywania bardzo ważnego w roku liturgicznym okresu wielkiego postu, zwanego również czasem pasyjnym. Jak przedpoście jest obchodzone w Kościołach zrzeszonych w Polskiej Radzie Ekumenicznej?

W Kościele Ewangelicko-Augsburskim przedpoście trwa 17 dni i obejmuje trzy niedziele – Septuagesimae – 70 dni, Sexagesimae – 60 dni, Quinquagesimae – 50 dni. Mają one również swoje staropolskie nazwy: starozapustna, mięsopustna, zapustna. Ostatnia z nich nazywana jest w luterańskim kalendarzu liturgicznym Estomihi, od pierwszych słów łacińskiego introitu z Psalmu 71,3 (por. introit 26): „Esto mihi Deum protectorem…”, tj.: „Bądź mi skałą schronienia, Boże…”. Niedziele przedpostne koncentrują się głównie na tematyce prawdziwego postu oraz na świadkach wiary z Pierwszego Testamentu. Liczby znajdujące się w nazwach niedziel przedpostnych nie odzwierciedlają zawsze faktycznego czasu, jaki pozostał do Wielkanocy – mają one przede wszystkim wymiar symboliczny, wpisany w rytm biblijnej narracji dziejów zbawienia. Barwą liturgiczną niedziel przedpostnych w Kościołach ewangelickich jest kolor zielony, symbolizujący życie oraz ziarno siewu Słowa Bożego.

W Kościele Starokatolickim Mariawitów przedpoście nazywane jest również okresem siedemdziesiątnicy. Jest to czas przygotowujący do przeżycia wielkiego postu. Trwa dwa i pół tygodnia i liturgicznie ma charakter pokutny. We mszy świętej nie odmawia się „Alleluja” ani hymnu anielskiego. Czytania tego okresu akcentują zgubne dla ludzkości skutki grzechu oraz zbawienną drogę, którą wskazuje ludziom Jezus Chrystus. Między lekcją a Ewangelią odmawiany jest dłuższy psalm o charakterze pokutnym. Nazwy niedziel przedpostnych wskazują ile w przybliżeniu pozostało dni do Wielkanocy: 1. niedziela – siedemdziesiątnica, zwana w tradycji ludowej starozapustną, 2. niedziela – sześćdziesiątnica, zwana mięsopustną, 3. niedziela – pięćdziesiątnica, zwana zapustną. Wiąże się to z tym, że w dni te zachowywano łagodny post, odzwyczajając się stopniowo od spożywania pewnego rodzaju pokarmów przed nadejściem wielkiego postu. W ostatnich dniach siedemdziesiątnicy odbywają się modlitwy wynagradzające za grzechy popełnione podczas karnawału. Szczególnym przejawem tej modlitwy jest nabożeństwo czterdziestogodzinne, którego istotą jest całodzienna adoracja Przenajświętszego Sakramentu. Nabożeństwo to ma ożywić eucharystyczną pobożność wiernych i ma formę rekolekcji.

Okres poprzedzający wielki post w Kościele Prawosławnym wyznaczają cztery niedziele mające charakterystyczne nazwy zaczerpnięte z czytań ewangelicznych na każdą z nich: o faryzeuszu i celniku, synu marnotrawnym, sądzie ostatecznym i przebaczeniu win. Czas przedpościa ma przygotować wiernych do jednego z najważniejszych okresów w roku liturgicznym, to jest wielkiego postu, a w następstwie tego do spotkania zmartwychwstałego Chrystusa. Czas ten wskazuje nad czym należy pracować, by początek św. czterdziesiątnicy nie zastał nikogo nieprzygotowanym. Każda z niedziel przedpościa posiada określoną hymnografię, a także swoiste elementy nabożeństwa. Dwie pierwsze niedziele okresu przedpościa wzywają do duchowych przygotowań do wielkiego postu. Od 3. niedzieli wierni przestają spożywać mięso aż do święta Paschy. W ostatnią niedzielę przedpościa prawosławna tradycja zaleca wybaczenie grzechów i przewinień względem bliźnich jako warunek i początek zmagań duchowych. Wieczorem w tę niedzielę w świątyniach sprawowana jest wielka wieczernia z obrzędem przebaczenia win. Tak przygotowani prawosławni wierni następnego dnia rozpoczynają wielki post. W tym roku przedpoście w Kościele Prawosławnym rozpoczyna się 25 lutego, zaś wielki post 18 marca.

Więcej o obchodzeniu przedpościa w Kościołach zrzeszonych w Polskiej Radzie Ekumenicznej tutaj