Konsultacje o sprawiedliwym pokoju

Konsultacje na temat sprawiedliwego pokoju w Warszawie (fot. Łukasz Troc)

Na zaproszenie Konferencji Kościołów Europejskich i Polskiej Rady Ekumenicznej przedstawiciele Kościołów z różnych krajów, w tym z Ukrainy, spotkali się w Warszawie na konsultacjach na temat sprawiedliwego pokoju.

Międzynarodowe konsultacje na temat sprawiedliwego pokoju odbyły się od 9 do 11 grudnia w Hotelu Gromada w Warszawie. Zostały zorganizowane przez Konferencję Kościołów Europejskich (KKE) i Polską Radę Ekumeniczną (PRE) w ramach inicjatywy KKE „Ścieżki do pokoju”. Inicjatywa ta narodziła się po rozpoczęciu przez Rosję pełnoskalowej wojny przeciwko Ukrainie w 2022 r. Jest próbą poszukiwania ekumenicznej wizji sprawiedliwego pokoju, umożliwia wymianę myśli i dialog na ten temat, a jednocześnie daje przestrzeń w ekumenicznej debacie dla przedstawicieli ukraińskich Kościołów.

Koncepcja sprawiedliwego pokoju

Hasłem warszawskich konsultacji był biblijny werset z Księgi Amosa: „Niech prawo rozlewa się jak woda, a sprawiedliwość jak niewysychający potok!” (Am 5,24). Uczestników obrad w imieniu KKE przywitał jej prezydent abp Nikita (Ekumeniczny Patriarchat Konstantynopola), a ze strony PRE jej prezes bp Andrzej Malicki (Kościół Ewangelicko-Metodystyczny). Pierwszy referat pt. „Sprawiedliwy pokój w Biblii” wygłosił prof. Neal Blough, członek europejskiej sieci współpracy Kościół i Pokój. – Tłumaczenie hebrajskiego pojęcia szalom słowem „pokój” jest całkowicie redukcyjne. Szalom oznacza nie tylko brak konfliktu, ale też to, że cały naród żyje dobrze i prosperuje – zauważył. Pokreślił również, że nie ma pokoju bez sprawiedliwości.

Kolejne referaty dotyczyły rozwoju koncepcji sprawiedliwego pokoju. W kontekście relacji międzynarodowych temat ten podjęła dr Christine Schliesser z Ośrodka Wiara i Społeczeństwo na Uniwersytecie we Fryburgu. Z kolei Fernando Enns z Wolnego Uniwersytetu w Amsterdamie i Amsterdamskiego Ośrodka Studiów nad Religią, Pokojem i Sprawiedliwością mówił o tym w kontekście ruchu ekumenicznego. Zwrócił uwagę, że kwestia pokoju zajmowała ekumenistów już przed drugą wojną światową, a po tej wojnie zajęła bardzo ważne miejsce w ekumenicznym dyskursie. Początków koncepcji sprawiedliwego pokoju można natomiast szukać w procesie „Sprawiedliwość, pokój i integralność stworzenia” zapoczątkowanym na Zgromadzeniu Ogólnym Światowej Rady Kościołów w Vancouver w 1983 r.

Głos Ukraińców

Podczas konsultacji odbyło się kilka dyskusji panelowych. W kontekście wyzwania, jakim jest dla sprawiedliwego pokoju agresja reżimu rosyjskiego na Ukrainę, dyskutowano o prawie do ochrony i samoobrony, a także o instrumentalizacji religii na potrzeby wojny. Wśród panelistów znaleźli się również przedstawiciele ukraińskich Kościołów.

Ks. Anatoliy Raychynets z Ukraińskiej Rady Kościołów i Organizacji Religijnych podkreślał, że dla Ukraińców każdy kolejny dzień jest cudem. Opowiadał o zmaganiach Ukraińców z tym wszystkim, co niesie wojna. Zwrócił uwagę na to, jak wygląda „ruski mir” zaprowadzany na ukraińskich terytoriach – budynki kościelne są przejęte na potrzeby rosyjskiej armii, zakazuje się prowadzenia nabożeństw, ludzie są zabijani i torturowani. – Dlatego my, duchowni Kościoła, prosimy o coś, co jest dla nas nietypowe. Prosimy, by pomóc Ukrainie poprzez przekazanie broni i wszystkiego, co potrzebne, aby siły obrony Ukrainy mogły chronić życie dzieci, kobiet, wszystkich ludzi. Ponieważ oni przyszli, aby nas zabić – tłumaczył. Zaznaczył, że dla niego sprawiedliwy pokój będzie wtedy, gdy zło zostanie ukarane, a sprawiedliwość przywrócona.

Z kolei pastor Ihor Bandura z Unii Baptystycznej Ukrainy zwracał uwagę, że budowanie pokoju musi iść w parze z ochroną ludności. – Kościół musi kontynuować swoje zaangażowanie na rzecz pojednania i budowania pokoju, nawet w czasach oporu. Musi zwiększyć szansę na pokój jutro. Musi towarzyszyć osobom rannym i dotkniętym traumą wojenną oraz opiekować się nimi, a także chronić przesiedleńców i osoby najbardziej bezbronne. Zobowiązanie do niestosowania przemocy musi być zrównoważone obowiązkiem ochrony najsłabszych i walką z niesprawiedliwością – przekonywał.

Inny blok tematyczny dyskusji panelowych dotyczył godności ludzkiej. Dyskutowano o sprawiedliwym pokoju w kontekście praw człowieka, a także o projekcie „Pojednanie w Europie – zadanie Kościołów na Ukrainie, Białorusi, w Polsce i w Niemczech”, który prowadzi Polska Rada Ekumeniczna. Wśród panelistów znaleźli się członkowie grupy roboczej tego projektu: ks. dr Grzegorz Giemza (dyrektor PRE, Kościół Ewangelicko-Augsburski), ks. dr Ihor Shaban (Ukraiński Kościół Grekokatolicki) i bp Pavlo Shvarts (Niemiecki Kościół Ewangelicko-Luterański Ukrainy).

opr. mk / źródło: KKE