Studenci poznają mariawityzm
10 czerwca 2013Spotkanie o historii mariawityzmu na UW (fot. Monika Kowalska)
Na Uniwersytecie Warszawskim odbyło się spotkanie panelowe na temat „Mariawityzm w przestrzeni historycznej”. 120. rocznica objawień Dzieła Bożego Miłosierdzia stała się okazją, by zastanowić się nad tym, jakie znaczenie w historii Polski ma mariawityzm.
Spotkanie miało miejsce 8 czerwca. Zostało zorganizowane przez Sekcję Historii Kościoła Studenckiego Koła Naukowego Historyków Uniwersytetu Warszawskiego. Zaproszenie studentów do zaprezentowania swoich referatów przyjęło trzech historyków: dr Krzysztof Mazur (absolwent Wydziału Dziennikarstwa i Nauk Politycznych UW), dr Artur Górecki (absolwent Papieskiego Wydziału Teologicznego w Warszawie i Instytutu Historycznego UW) oraz mgr Artur Jemielita (absolwent Instytutu Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych UW oraz student Instytutu Historycznego UW i teologii w ChAT). Konferencję przygotowała i poprowadziła Magdalena Kopyś z Instytutu Historycznego UW.
Panel otworzył referat dr. Artura Góreckiego „Początki zainteresowania się kwestią mariawicką przez władze kościelne na ziemiach polskich (kilka refleksji o przeprowadzonych kwerendach archiwalnych)”. Ze względu na nieobecność prelegenta tekst referatu odczytała Magdalena Kopyś. Artur Górecki dokonał analizy nieznanego do tej pory listu autorstwa ks. inf. Piotra Bornińskiego. List ten został wysłany w 1903 r. do Sądu Biskupiego Diecezji Płockiej. Jest to dokument szczególnie istotny dla zbadania początków oficjalnego zainteresowania sprawą mariawitów przez Kościół Rzymskokatolicki. W tym kontekście autor postawił pytanie badawcze: co takiego się stało, że wobec mariawitów zaczęto formułować zastrzeżenia (co im zarzucano?)?.
W podsumowaniu swojego referatu Artur Górecki stwierdził: – Poznany dokument jest kolejnym ważnym krokiem w badaniach, które prowadzone są nad kwestią mariawicką. Jest to tylko przykład jednego z wielu dokumentów dotyczących mariawitów, do których udało się dotrzeć w ostatnim czasie. Materiały te pozwalają na poszerzenie pola badawczego, weryfikują dotychczasowe hipotezy, pozwalają odpowiedzieć na szereg pytań stawianych dotychczas przez badaczy, jak również umożliwiają sformułowanie nowych. Pozostaje mieć nadzieję, że będą one służyły odsłanianiu – czasem bardzo bolesnej dla obydwu stron konfliktu – prawdy.
Drugi prelegent dr Krzysztof Mazur w referacie pt. „Czarna legenda mariawityzmu” przedstawił dzieje tego wyznania do wybuchu II wojny światowej opierając oś swoich rozważań o postać abp. Jana Marii Michała Kowalskiego. Prelegent także skupił się na pewnych utrwalonych nieścisłościach dotyczących historii Kościoła. Jednym z przykładów jest wielokrotnie zarzucona mariawitom uległość wobec socjalistów w wojnie polsko-bolszewickiej 1920 r. – Po wojnie polsko-radzieckiej zaczęto mariawitom wyciągać prorosyjskość. Mariawici mieli, zdaniem rzymskokatolików, przyjmować bolszewickie wojska na ucztach w płockim klasztorze. Jest to jednak niemożliwe, bo wojska radzieckie były tam tylko kilka godzin – powiedział dr Mazur. Zwrócił uwagę na nowe perspektywy badawcze i źródła kwerend dokumentacyjnych do poszerzania wiedzy o Kościołach mariawickich.
Jako ostatni swój referat przedstawił Artur Jemielita, który mówił na temat „Jak opracowywać i badać historię Kościoła Starokatolickiego Mariawitów w okresie 1939-1989”. Prelegent na początku przedstawił historię Kościoła mariawickiego od wybuchu II wojny światowej po czasy współczesne. Następnie zwrócił uwagę na potrzebę całościowego opracowania historii Kościołów mariawickich w kontekście niełatwych dla ich istnienia i rozwoju lat powojennej rzeczywistości. Nakreślił losy mariawitów w okresie okupacji i sporów wewnątrzkonfesyjnych tuż po jej zakończeniu.
– Każdy Kościół stoi przed problemem podjęcia rozliczenia z latami PRL. Był to niewątpliwie czas wielkiej próby dla wszystkich mariawitów, prawosławnych, polskokatolików, ewangelików, lecz zwłaszcza dla duchowieństwa, które z definicji traktowane było jako główny wróg systemu. Bilans tej epoki jest z pewnością dodatni, lecz byłoby błędem, aby refleksja nad przeszłością zatrzymała się tylko na kontemplacji i podziwie dla postaw heroicznych. Dlatego jako historyk, jako teolog odczuwam szczególną potrzebę wypełnienia czarnej dziury i konieczność całościowego opracowania dziejów powojennych Kościoła Starokatolickiego Mariawitów – mówił Artur Jemielita.
Po wygłoszonych prezentacjach zaproszono uczestników spotkania do dyskusji. Zgromadzonych interesowały najbardziej kwestie związane z rolą i faktycznym przywództwem w Kościele abp. Jana Marii Michała Kowalskiego, z przyjętym przez mariawitów dogmatem o Niepokalanym Poczęciu Najświętszej Maryi Panny, a także sprawy dotyczące relacji państwo-Kościół w okresie PRL.
Panel o mariawityzmie rozpoczął cykl debat teologicznych, które w roku akademickim 2013/2014 będą odbywały się regularnie na Uniwersytecie Warszawskim.
Marta Kwiecińska