Ekumeniczne Forum Katechetyczne
11 maja 2023
Referat prof. Marka Rembierza (fot. mk)
W Warszawie odbyła się ogólnopolska konferencja naukowo-metodyczna „Pedagogika religii i kultury w perspektywie socjalizacji i egzystencjalnych potrzeb uczniów”, połączona z IX Ekumenicznym Forum Katechetycznym.
Konferencja odbyła się 11 maja hybrydowo – w gmachu Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie i online na platformie Zoom. Jej organizatorami byli Polska Rada Ekumeniczna, Chrześcijańska Akademia Teologiczna (ChAT) i Wyższa Szkoła Teologiczno-Społeczna w Warszawie.
Pierwszy referat wygłosił ks. prof. Stanisław Chrobak, kierownik Katedry Pedagogiki Przedszkolnej i Wczesnoszkolnej na Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Mówił o odnowie nauczania i formacji człowieka z perspektywy „Veritatis Gaudium” papieża Franciszka. Przytoczył m.in. następujące słowa papieża: „W obliczu narzucającego się indywidualizmu, który prowadzi do zubożenia człowieczeństwa i wyjałowienia kulturowego, potrzebna jest humanizacja edukacji. Szkoła i uniwersytet mają pełny sens jedynie w odniesieniu do kształtowania osoby”.
Prof. Marek Rembierz z Instytutu Pedagogiki Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach mówił o perspektywach porównawczej pedagogiki religii w kontekście edukacji międzykulturowej. Zwracał uwagę, że w polskiej tradycji nie rozwinęła się porównawcza pedagogika religii. Jej program, jego zdaniem, powinien zakładać interdyscyplinarne studia z zakresu m.in. religioznawstwa, pedagogiki czy politologii religii.
Kierownik Katedry Pedagogiki Religii i Kultury w ChAT ks. prof. Bogusław Milerski wygłosił referat „Religia w szkole jako przedmiot obligatoryjny. Wyzwania pedagogiczne”. Mówił o procesach sekularyzacyjnych, które widać również w polskiej szkole – coraz mniej uczniów uczestniczy w lekcjach religii (np. w Łodzi poniżej 50 proc.). – Nauczając religii w szkole, trzeba zmierzyć się z pytaniem: jak wyważyć interes kościelny i państwowy? – zauważył prelegent. Zwrócił uwagę, że wprowadzając nauczanie religii jako przedmiotu obligatoryjnego, trzeba ustalić, kto ma być jego dysponentem – państwo czy Kościół. Jest to różnie rozwiązywane w innych państwach. Kolejnym wyzwaniem, na które zwrócił uwagę ks. prof. Milerski, jest fakt, że lekcje religii są jedynym przedmiotem segregacyjnym –uczniowie są dzieleni.
Prof. Agnieszka Piejka, kierowniczka Pracowni Pedagogiki Kultury w ChAT, wygłosiła referat „Pokój jako potrzeba człowieka i wyzwanie edukacyjne”. Zwróciła uwagę, że pokój jest analizowany m.in. jako wartość, a także jedno z fundamentalnych praw ludzkich. Tłumaczyła, że w Polsce są wprawdzie wdrażane koncepcje pedagogiczne Marii Montessori oraz programy porozumienia bez przemocy czy wychowania demokratycznego, jednak jest to prowadzone na obrzeżach systemu edukacji. – Konieczna jest świadomość tego, jak ważna jest potrzeba pokoju wśród dzieci – podkreśliła.
Ks. dr Doroteusz Sawicki, kierownik Katedry Historii Kościoła Powszechnego i Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego w ChAT, opowiadał o kursach języka polskiego organizowanych przez prawosławną organizację pomocową ELEOS dla uchodźców z Ukrainy. Zwrócił uwagę, że kursy te nie tylko pomagają uchodźcom lepiej poznać język polski, ale również mają wymiar integracyjny i sprzyjają podniesieniu poczucia własnej wartości uchodźców.
Dr Joanna Kluczyńska, wykładowczyni w Katedrze Prawa Oświatowego i Polityki Społecznej ChAT, wygłosiła referat „Różnorodność kulturowa społeczności szkolnej jako punkt wyjścia dla kształtowania postaw otwartości i szacunku dla człowieka”. Podkreślała, że społeczność szkolna powinna przyjmować migrantów z otwartością i ciekawością, zapewniając im przestrzeń do zachowania swojego dziedzictwa kulturowego. – Parafrazując słowa Goethego: szkoła powinna zapewnić migrantom korzenie i skrzydła – przekonywała prelegentka. Zwracała też uwagę, że w szkole potrzeba asystentów kulturowych.
Kolejne referaty wygłosili: mgr Agata Śmierzyńska („Socjalizacja i edukacja religijna uczniów ukraińskich na przykładzie Zespołu Szkół Ogólnokształcących nr 9 w Krakowie”), ks. dr Artur Aleksiejuk („Wspomaganie ucznia w procesie edukacji w nurcie PSR”), dr Aneta Rayzacher-Majewska („Rola zabawy w realizacji celów i zadań socjalizacji uczniów”), dr Elżbieta Bednarz („Realizacja socjalizacyjnych i egzystencjalnych potrzeb ucznia w okresie adolescencji podczas lekcji religii zielonoświątkowej. Analiza programowa”).
O konflikcie w kulturze szkoły jako wyzwaniu pedagogicznym w rzeczywistości postpandemicznej mówiła dr Joanna Koleff-Pracka z Pracowni Pedagogiki Kultury w ChAT. – Konflikt nie jest rzeczą złą, jest czymś normalnym. Pytanie, jak sobie z tym radzimy – tłumaczyła. Mówiła o tym, że pandemia dokonała pewnej demitologizacji szkoły i postawiła szereg wyzwań przed edukacją. Pojawiają się pytania o edukację formalną i rolę nauczycieli. Zaburzona została struktura szkoły, która weszła do domu. Zmieniły się relacje między uczniami, nauczycielami i rodzicami. Zdaniem prelegentki, ogromną trudnością jest język komunikacji. – Pokój jest dzisiaj awangardą, ale wymaga systemu i da się to zrobić – przekonywała.
Ostatni referat wygłosił mgr Marek Szałajski, doktorant w ChAT, który mówił o działaniach twórczych rozbudzających potencjał jednostki na przykładzie pracy w Schronisku dla Nieletnich i Zakładzie Poprawczym w Falenicy oraz w Pracowni Działań Twórczych Azyl-art w ChAT. Przekonywał, że dzięki działaniom twórczym można osiągnąć wzrost potencjału poznawczego, rozwijać wyobraźnię, rozbudzać kreatywność, doświadczyć sprawstwa i poczucia satysfakcji. Są one również furtką do innego postrzegania siebie i świata.
Michał Karski
