Dyskusja o roli Kościołów w sytuacji wojny
18 czerwca 2023
Dyskusja panelowa „Kościoły jako twórcy zmian w społeczeństwie powojennym” (fot. Albin Hillert/CEC)
O wyzwaniach, jakie dla Kościołów niesie wojna w Ukrainie, oraz perspektywach pokoju i pojednania dyskutowali uczestnicy dyskusji panelowej „Kościoły jako twórcy zmian w społeczeństwie powojennym”, która się odbyła podczas Zgromadzenia Ogólnego Konferencji Kościołów Europejskich w Tallinnie. Wzięły w niej w niej udział m.in. osoby zaangażowane w projekt „Pojednanie w Europie – zadanie Kościołów w Ukrainie, Białorusi, Polsce i Niemczech”, prowadzony przez Polską Radę Ekumeniczną.
Dyskusja odbyła się 17 czerwca. Wśród panelistów znaleźli się: prof. Wołodymyr Bureha (prorektor Prawosławnej Akademii Teologicznej w Kijowie, członek Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego), metropolita Eustraty (ordynariusz eparchii białocerkiewskiej i zastępca kierownika Departamentu Relacji Zewnętrznych Kościoła Prawosławnego Ukrainy), bp Sándor Zán Fábián (zwierzchnik Zakarpackiego Kościoła Reformowanego w Ukrainie), ks. dr Grzegorz Giemza (dyrektor Polskiej Rady Ekumenicznej) i bp Pavlo Shvarts (zwierzchnik Niemieckiego Kościoła Ewangelicko-Luterańskiego Ukrainy). Wołodymyr Bureha, ks. Grzegorz Giemza i bp Pavlo Shvarts są członkami grupy roboczej projektu „Pojednanie w Europie – zadanie Kościołów w Ukrainie, Białorusi, Polsce i Niemczech”.
Dyskusja toczyła się wokół wyzwań związanych z wojną w Ukrainie – sprawiedliwego pokoju, dialogu, pojednania, wybaczenia. Bp Pavlo Shvarts zwrócił uwagę, że Ukraina jest dość zsekularyzowanym krajem. – Mówienie do świeckich osób o wybaczeniu będzie wielkim wyzwaniem. To wykracza poza naszą wyznaniową narrację – powiedział.
Paneliści zwracali uwagę, że wojna postawiła pod znakiem zapytania chrześcijańską ideę miłości nieprzyjaciół i nadstawiania drugiego policzka, a także na to, że pokój i pojednanie są możliwe tylko wtedy, jeśli będzie im towarzyszyć sprawiedliwość. – Sprawiedliwy pokój pociąga za sobą eliminację przyczyn wojny, a nie tylko jej najbardziej widocznych efektów. Pokój nie może być ustanowiony kosztem prawdy. Pokoju nie można osiągnąć zrównując agresora i ofiarę agresji – mówił metropolita Eustraty. Ubolewał również, że wielu kościelnych przywódców stało się sługami agresji albo schowało się za zasłoną milczenia.
Podczas dyskusji zwracano też uwagę na problem nienawiści i zemsty, które zostały przez wojnę uwolnione. – Kościoły muszą dać odpowiedź na to, jak pozostać chrześcijaninem w tym piekle – powiedział Wołodymyr Bureha.
Bp Sándor Zán Fábián zauważył, że odporność psychiczna i duchowa ludzi jest na wyczerpaniu. Wyrażał też zaniepokojenie brakiem dążenia do rozwiązań pokojowych w tym konflikcie, co jest niezbędne w kontekście pojednania i odnowy.
Ks. Grzegorz Giemza opowiadał o projekcie „Pojednanie w Europie – zadanie Kościołów w Ukrainie, Białorusi, Polsce i Niemczech”, prowadzonym przez Polską Radę Ekumeniczną. W projekt zaangażowani są przedstawiciele Kościołów z tych czterech krajów. Polski duchowny mówił, że w kontekście wojny w Ukrainie obecnie nie jest możliwe mówienie o pojednaniu w tej grupie. – Ale musimy się przygotować na czas po wojnie i pozostajemy w kontakcie – podkreślił. Tłumaczył, że po wojnie potrzeba będzie wszelkich możliwych kanałów, aby umożliwić ludziom dialog. – Kościoły są bardzo dobre w ułatwianiu tego – przekonywał. Wyraził też przekonanie, że pojednanie jest możliwe.
Dyskusja odbyła się podczas Zgromadzenia Ogólnego Konferencji Kościołów Europejskich, które obraduje od 14 do 20 czerwca w Tallinnie pod hasłem „Z Bożym błogosławieństwem – kształtując przyszłość” (pisaliśmy o tym tutaj).