Pokaż wyszukiwarkę
Select language:

Chrześcijanie dyskutują o sprawiedliwości klimatycznej

20 listopada 2013

COP19W związku z Konferencją Narodów Zjednoczonych w Sprawie Zmian Klimatu (tzw. COP19) odbyła się międzynarodowa konferencja na temat „Współpraca duchowieństwa na rzecz sprawiedliwości klimatycznej”. Referat na temat współpracy polskich Kościołów w zakresie ochrony środowiska wygłosił dyrektor Polskiej Rady Ekumenicznej ks. Ireneusz Lukas.

Konferencja miała miejsce w warszawskiej siedzibie Caritas Polska od 18 do 19 listopada. Głównym jej organizatorem była CIDSE – międzynarodowa federacja zrzeszająca organizacje katolickie działające na rzecz rozwoju i solidarności (fr. Coopération Internationale pour le Développement et la Solidarité).

Jedna z sesji zaplanowanych na pierwszy dzień konferencji zatytułowana była „Nauka, teologia i międzynarodowa solidarność: zaangażowanie duchowieństwa na rzecz sprawiedliwości klimatycznej”. Referat poświęcony współpracy Kościołów w Polsce na rzecz ochrony stworzenia zaprezentował w jej trakcie dyrektor Polskiej Rady Ekumenicznej (PRE) ks. Ireneusz Lukas.

Referent rozpoczął od przypomnienia, że przeświadczenie o konieczności troski o stworzenie jest w polskiej tradycji chrześcijańskiej bardzo głębokie. Dodał jednak natychmiast, że w dzisiejszym świecie coraz częściej zobaczyć można, że świadomość ta powoli zanika. Mówił także o widocznym w Polsce, ze względu na ryzyko upolitycznienia tematu, lęku przed zaangażowaniem się Kościołów w tematykę ekologiczną. Wspomniał o obawach związanych z pojawiającym się niekiedy przeświadczeniem, że w Europie Zachodniej zaangażowanie w problematykę  ekologiczną wpłynęło znacząco na ześwietczenie Kościołów.

W polskiej rzeczywistości kościelnej kwestie zmian klimatu, ekologii i sprawiedliwości ekologicznej wciąż nie są tematami szczególnie żywo dyskutowanymi. Ks. Lukas zauważył, że tak naprawdę Kościoły i organizacje kościelne są dopiero na początku drogi i wciąż poszukują odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób powinny w tematykę ochrony klimatu w ogóle się angażować, pomimo dzielących je różnic konfesyjnych. Wspomniał w tym miejscu o kilku inicjatywach, które miały miejsce w ostatnich dniach, a były bezpośrednio związane z odbywającą się w Warszawie konferencją klimatyczną: nabożeństwie ekumenicznym z udziałem przedstawicieli różnych religii w kościele ewangelicko-augsburskim św. Trójcy, mszy z modlitwą ekumeniczną w rzymskokatolickiej katedrze św. Jana, wykładzie abp. Serafima w Centrum Kultury Prawosławnej i jego spotkaniu z prawosławną młodzieżą, wreszcie o przyłączeniu się zwierzchnika Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego bp. Jerzego Samca do łańcucha postu, akcji zainicjowanej przez delegację Światowej Federacji Luterańskiej.

Dyrektor PRE podkreślił, jak widocznym i znaczącym śladem współpracy Kościołów w tym zakresie jest „Apel Kościołów w Polsce o ochronę stworzenia”, podpisany 16 stycznia 2013 r. przez zwierzchników Kościołów członkowskich PRE oraz przewodniczącego rzymskokatolickiej Konferencji Episkopatu Polski abp. Józefa Michalika. Dokument jest pierwszym tak zdecydowanym głosem Kościołów w Polsce w zakresie ekologii (tekst apelu tutaj).

Ks. Lukas, przybliżając uczestnikom treść apelu, wskazywał na etyczny wymiar zagadnień związanych z ochroną stworzenia oraz podkreślał, że współczesny człowiek zapomina, niestety, niezwykle często, że sam jest częścią Bożego stworzenia. Zwracał uwagę, że głos polskich Kościołów stanowi nawołanie do rezygnacji z nadmiaru, jest zachętą do właściwego przetwarzania odpadów, dbania o zagrożone gatunki roślin i zachowanie równowagi.

Uczestnicy panelu mogli także wysłuchać wystąpienia o. dr. Fredericka D’Souzy, dyrektora Caritas India, który opowiadał o tym, jak zmiany klimatu wpływają na lokalne społeczności indyjskie regionu Sundarbanów. Mówca podkreślił, że Indie pozostają dziś drugim – po Bangladeszu – najbardziej zagrożonym krajem ze względu na zmiany klimatu i pokazywał widoczne w jego kraju skutki tych zmian: wzrost zasolenia gleb, co przekłada się na straty w rolnictwie i migrację ludności, dłuższe lato, a więc bardziej nasilone problemy z owadami i szkodnikami niszczącymi zbiory, mniejsze zasoby gleb rolnych, niestabilność pogody, złą jakość życia mieszkańców, coraz mniejszą ilość ziemi rolnej, wdzieranie się wód morskich w głąb lądu.

Dr Dominika Dzwonkowska z Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego podniosła w swoim referacie kwestie związane z cnotami środowiskowymi, które mają stanowić pomost pomiędzy chrześcijaństwem a ekologią. Wystąpienie rozpoczęła od przypomnienia, że postęp i rozwój są nierozerwalnie związane także z czymś negatywnym – zanieczyszczeniem środowiska, niszczeniem ekosystemów, ingerencją w świat przyrody. Zwracała uwagę na aspekty etyczne związane z tematem zmian klimatu. Podkreślała, jak niezwykle ważne jest to, aby każdy człowiek uświadomił sobie konieczność ochrony otaczającej go natury i zastanowił się, jakim on sam jest w tym zakresie obywatelem.

Prelegentka odniosła się także do pochodzenia i znaczenia samego terminu cnota – czegoś związanego z jednej strony z odwagą, a z drugiej odnoszącego się do umysłu i wpływającego na to, że ludzie zachowują się odpowiedzialnie. Wymieniła i scharakteryzowała takie cnoty, jak miłość, szacunek, odpowiedzialność, rozwaga, mądrość. W swoich analizach nawiązała m.in. do dwóch postaci – Matki Teresy z Kalkuty, która powiedziała, że miłość zaczyna się od opieki nad najbliższymi, oraz ewangelickiego teologa i lekarza Alberta Schweitzera, który wielokrotnie odnosił się w swoich wypowiedziach do szacunku i podkreślał, że miłość rodzi się przez odpowiednie podejście do świata, a człowiek powinien szanować to, co jest wokół niego.

Dr Dzwonkowska zwracała uwagę, że w dzisiejszym świecie widać z jednej strony nadmiar wszystkiego i marnowanie ogromnych ilości żywności i wody, z drugiej zaś niezwykle często pojawiają się sygnały o ludziach cierpiących niedostatek, umierających z głodu i niemających dostępu do bieżącej wody.

Ostatnim z mówców tej sesji był prezes CIDSE Chris Bain, który w swoim wystąpieniu skoncentrował się na działalności różnych organizacji katolickich. Podkreślał duże znaczenie edukacji, a co za tym idzie także i współpracy między ośrodkami akademickimi. Zwracał uwagę, że ludzie na pewne rzeczy muszą nauczyć się patrzeć całościowo. Konieczne jest także zadanie pytania o zmiany, które muszą zajść w mentalności każdego pojedynczego człowieka tak, by mógł on zreflektować i ewentualnie zmienić swoje postępowanie względem otaczającego go stworzenia. Prelegent stwierdził, że wiele pozostało jeszcze w tym zakresie do zrobienia, zmiany jednak powinny zostać zapoczątkowane przez samych ludzi, którzy będą pokazywać innym, jak właściwie korzystać z tego, co jest potrzebne i niezbędne, a nie opierać się jedynie na tym, czego się chce i co występuje w nadmiarze.

Iwona Baraniec