Święta listopadowe w Kościołach Polskiej Rady Ekumenicznej

(fot. 21150/pixabay)

Listopad to w różnych Kościołach chrześcijańskich przede wszystkim czas wspominania zmarłych i refleksji nad przemijaniem, Sądem Ostatecznym czy życiem wiecznym. Związanych jest z tym kilka świąt. Jak są obchodzone w tradycji liturgicznej i życiu religijnym Kościołów zrzeszonych w Polskiej Radzie Ekumenicznej?

1 listopada Kościół Ewangelicko-Augsburski obchodzi dwa święta: Pamiątkę Umarłych i Pamiątkę Świętych Pańskich. Zwykle w tym czasie luteranie odwiedzają groby swoich bliskich, choć w tradycji luterańskiej zmarłych wspomina się w ostatnią niedzielę roku kościelnego, tak zwaną Niedzielę Wieczności (koniec listopada).

Pamiątka Umarłych to czas wspominania tych, którzy odeszli, a zarazem okazja, by prosić Boga o pociechę dla wszystkich zasmuconych. Podczas nabożeństw odprawianych na cmentarzach luteranie modlą się o pewność wiary. W związku z Pamiątką Świętych Pańskich luteranie dziękują Bogu za wszystkich żyjących i zmarłych, prawdziwie wierzących chrześcijan. Święci nie są bowiem w Kościołach protestanckich identyfikowani z postaciami beatyfikowanymi lub kanonizowanymi przez Kościół jako instytucję. Świętym jest każdy człowiek prawdziwie wierzący w Jezusa Chrystusa jako Zbawiciela.

Niedziela Wieczności to ostatnia niedziela w roku kościelnym. Święto to zogniskowane jest wokół rozmyślań nad sensem ludzkiego przemijania, czasem, zmartwychwstaniem umarłych, zbliżaniem się Sądu Ostatecznego, nadzieją na życie wieczne z Bogiem. Jest wezwaniem do czujności na dzień przyjścia Pana, ale też czasem wspominania zmarłych. W wielu parafiach przypomina się wtedy zmarłych w ostatnim roku parafian. Tradycyjnie właśnie wtedy ewangelicy odwiedzają groby swoich bliskich.

Ewangelicy nie modlą się do zmarłych, ani nie proszą Boga lub świętych o modlitwę za zmarłych. Nie obchodzi się też Dnia Zadusznego. Luteranie nie uznają istnienia czyśćca.

Kościół Polskokatolicki 1 listopada obchodzi uroczystość Wszystkich Świętych. Jest to dzień poświęcony podkreśleniu łączności z Kościołem triumfującym, czyli społecznością zbawionych w Królestwie Niebieskim. Liturgia Kościoła skupia się tego dnia na Kazaniu na Równinie według przekazu św. Łukasza, ukazuje ona bowiem drogę do świętości dla każdego wiernego. Z tego powodu także 1 listopada odwiedza się cmentarze.

2 listopada Kościół obchodzi święto Wszystkich Wiernych Zmarłych, którego liturgia głównie skupia się na śmierci i na tym, jak każdy wierny powinien żyć, aby móc się do niej przygotować. Liturgia tego dnia jest dość obfita i posługuje się także tekstami obrzędów pogrzebowych.

11 listopada Kościół Polskokatolicki wspomina św. Marcina, biskupa Tours, a także Święto Niepodległości. 21 listopada wspomina dzień Ofiarowania Najświętszej Maryi Panny, czyli pamiątkę ofiarowania Maryi w świątyni Jerozolimskiej według Prawa Mojżeszowego.

Pod koniec listopada, w ostatnią niedzielę roku liturgicznego, przypada ruchoma uroczystość Jezusa Chrystusa Króla Wszechświata. Jest to dzień, kiedy polskokatoliccy podkreślają uniwersalną władzę Boga nad całym stworzeniem, co symbolicznie zamyka cały rok liturgiczny. Motyw powtórnego przyjścia Chrystusa jest tego dnia mniej widoczny, natomiast stanowi główną myśl ostatniego tygodnia poprzedzającego adwent.

Listopad w Kościele Starokatolickim Mariawitów jest miesiącem poświęconym pamięci zmarłych, jak i sprawom eschatologicznym. W ciągu całego miesiąca odprawiane są msze żałobne, odmawiany jest różaniec za zmarłych, wyczytywane są wypominki, wierni odwiedzają groby swoich bliskich.

Na początku listopada kapłani i wierni odwiedzają cmentarze, gdzie odbywają się procesje do pięciu stacji, podczas których kolejno modlą się: za biskupów i kapłanów; za przodków; za krewnych i dobrodziejów; za zmarłych spoczywających na danym cmentarzu oraz za wszystkie dusze zmarłych.

1 listopada Kościoły katolickie obchodzą uroczystość Wszystkich Świętych, dzień poświęcony duszom zbawionych w niebie. Liturgicznie ten dzień ma charakter radosny, wspomina się bowiem wszystkie dusze, które dostąpiły już szczęścia wiecznego. 2 listopada przypada Dzień Zaduszny, czyli wspomnienie wszystkich wiernych zmarłych. Jest to właściwy w liturgii obchód poświęcony tym, którzy oczekują w czyśćcu zbawienia wiecznego.

11 listopada mariawici w Polsce obchodzą Narodowe Święto Niepodległości oraz wspomnienie św. Marcina z Tours, biskupa i wyznawcy. Tego dnia odprawiane są msze świętej w intencji ojczyzny. Postać św. Marcina ukazywana jest jako wzór obywatelskiej postawy. 21 listopada przypada święto Ofiarowania Najświętszej Maryi Panny, zaś 30 listopada Kościół wspomina św. Andrzeja. Kulminacją listopadowych refleksji jest Ostatnia Niedziela po Zesłaniu Ducha Świętego, zwieńczająca cykl roku kościelnego i mająca eschatologiczny charakter.

Listopad w Kościele Prawosławnym rozpoczyna wspomnienie zmarłych. W przeciwieństwie do Kościołów tradycji zachodniej, w prawosławiu modlitwa za zmarłych w tym okresie nie jest związana z Dniem Zadusznym (2 listopada) czy Wszystkich Świętych (1 listopada).

Wspomnieniu zmarłych poświęcona jest sobota. W ciągu roku liturgicznego istnieje kilka osobliwych dni modlitwy za zmarłych, wśród których wymienić należy sobotę przed dniem pamięci św. Dymitra. Jest to ruchome wydarzenie, nie posiadające jednej określonej daty (np. w 2023 r. sobota ta wypadła 4 listopada). Inna nazwa tej soboty to „sobota rodziców”, która wynika nie ze względu na pamięć o zmarłych rodzicach, a pamięć o wszystkich zmarłych przodkach. W niedalekiej przeszłości sobota św. Dymitra była dniem modlitwy za poległych żołnierzy.

Szczególnym listopadowym świętem w Kościele Prawosławnym jest Sobór – Synaksa św. Archanioła Michała i pozostałych bezcielesnych Mocy. Zostało ono ustanowione na pamiątkę zgromadzenia anielskich chórów w czuwaniu, zgodzie i jedności pod wodzą św. Archanioła Michała po usunięciu z wysokiego zastępu i strąceniu do otchłani Lucyfera, który spadając pociągnął za sobą licznych aniołów ze wszystkich chórów i stał się ich wodzem.

Listopad w Kościele Prawosławnym kończy się postem przed świętem Narodzenia Chrystusa, który rozpoczyna się 28 listopada i trwa do 6 stycznia włącznie.

Więcej o obchodzeniu świąt listopadowych w Kościołach zrzeszonych w Polskiej Radzie Ekumenicznej tutaj