Liturgia nabożeństwa
W Chrystusie jest wiele członków, ale jedno ciało
Porządek liturgiczny nabożeństwa na tegoroczny Światowy Dzień Modlitwy przygotowały kobiety z Papui-Nowej Gwinei.
1. Powitanie i wprowadzenie
Przewodnicząca
Dobry wieczór, Gutpela apinun tru, Adorahi namona!
Siostry i Bracia z całego świata, witają Was serdecznie, jako członków jednej Bożej rodziny, chrześcijanki z Papui-Nowej Gwinei na nabożeństwie Światowego Dnia Modlitwy. W Papui-Nowej Gwinei jest ponad 800 języków, ale my witamy Was w trzech językach urzędowych:
po angielsku – Good afternoon,
w języku pidgin – Gutpela apinun tru,
w języku motu – Adorahi namona.
A teraz prosimy, abyście przywitali się uściskiem dłoni z osobą siedzącą obok Was i pozdrowili się nawzajem w jednym z tych języków.
Głos 1
Pójdźcie z nami do Papui-Nowej Gwinei. Pójdźcie z taką ufnością jak Rut, która powiedziała do Naomi: Twój lud moim ludem, Twój Bóg – moim Bogiem.
Przewodnicząca
Pójdźcie z nami do Papui-Nowej Gwinei, do kraju pełnego niespodzianek. Znajduje się on bardzo blisko równika. Mamy tu bardzo wysokie temperatury i dżunglę tropikalną. Kiedy tu przybędziecie, to zachwycicie się gdy zobaczycie tak wiele gatunków roślin i zwierząt, z których wiele nie zostało jeszcze sklasyfikowanych.
Głos 1
Chodźcie z nami w wysokie góry, które rozciągają się wzdłuż głównej wyspy Papui Nowej Gwinei. Tu panują zwykle dość niskie temperatury. Największa grupa ludności mieszka wśród tych żyznych wzgórz, na których rolnictwo uprawiano już dziesięć tysięcy lat temu. Jednak dopiero w latach trzydziestych XX wieku poznał nas świat zewnętrzny.
Przewodnicząca
W Papui-Nowej Gwinei jest nas wielu mieszkańców i jesteśmy różni. Nasze osiemset języków reprezentuje tyleż kultur i tradycji. Góry i rozpadliny skalne często nas wzajemnie oddzielają od siebie, ale miłość Boga daje nam siłę, aby czuć się wspólnotą, a także by łączyć się z Wami, Siostry i Bracia z całego świata. Pozdrawiamy Was tymi słowami: „Yumi planti manmeri tasol long Kraist yumi stap wanpela bodi tasol”, co oznacza: „W Chrystusie jest nas wiele członków, ale jedno ciało”.
2. Wezwanie do modlitwy
Zapowiedź muzyczna:
harmonijka ustna, bębenek kundu, muszla.
3. Pieśń wstępna
Gdy na ten świat spoglądam, Wielki Boże, coś stworzył go wszechmocnym Słowem swym…
lub pieśń Wyspy i góry… proponowaną przez Autorki liturgii
Przewodnicząca
Stwórco, Boże w Trójcy jedyny, Ty stworzyłeś Ziemię, Księżyc i Słońce. Od początku czasów kochasz i chronisz nas.
Odpowiedź
Jesteśmy siostrami i braćmi, złączeni Bożą miłością
Przewodnicząca
Ponieważ Ziemia jest naszą matką, wszystkie rzeczy z niej wyrastają. Jej łąki są zielone, tam, gdzie płynie woda. Na niej żyją, trwożliwe łanie i orzeł i potężny bawół.
Odpowiedź
Jesteśmy siostrami i braćmi, złączeni Bożą miłością
Przewodnicząca
Jesteśmy jedno w Duchu, jedno przez tę wielką Tajemnicę. Daj nam razem żyć w poczuciu obowiązku i odpowiedzialności za siebie wzajemnie i we wzajemnej harmonii.
Odpowiedź
Jesteśmy siostrami i braćmi, złączeni Bożą miłością
Przewodnicząca
Daj nam pewność Twojej obecności, gdy podejmujemy się odpowiedzialnych działań. Boże, bądź z nami, gdy staramy się być dalekowzroczni. Boże, prosimy Cię, zamieszkaj w naszych sercach jako Najdroższy Gość.
Odpowiedź
Jesteśmy siostrami i braćmi, złączeni Bożą miłością
4. Modlitwa Pochwalna
Przewodnicząca
Wszechmogący Boże, Ojcze nasz, wzmocnij w nas swego Ducha Jedności, Pokoju i Miłości. Przez Kościół w Papui-Nowej Gwinei i na całym świecie, ten duch musi być widoczny w życiu Twego ludu, ludzi różnych kolorów skóry, języków, kultur i tradycji. Wołamy za psalmistą: Wysławiam Cię za to, że mnie cudownie stworzyłeś. Twoje dzieła są godne podziwu – moja dusza wie o tym bardzo dobrze (Psalm 139,14).
Odpowiedź
Jesteśmy siostrami i braćmi, złączeni Bożą miłością
Przewodnicząca
Boże, Ty troszczysz się o nas, ochraniasz nas, karmisz i utrzymujesz nas. Dałeś nam Ziemię, abyśmy się nią nawzajem dzielili. Wysławiamy Cię i dziękujemy za pełnię darów.
Dzięki Twojej mądrości możemy wszyscy być razem.
Ty jesteś nasz Bóg i chcemy Ci dziękować.
Ty jesteś nasz Bóg i chcemy Cię wysławiać.
Mówimy Ci – dzięki, ponieważ Ty jesteś Bogiem.
Odpowiedź
Jesteśmy siostrami i braćmi, złączeni Bożą miłością
Przewodnicząca
Sławimy Cię i dzięki wznosimy za ten kraj, w którym urodziliśmy się i który nazywamy Ojczyzną.
Jesteśmy częścią naszego kraju i z nim Jesteśmy złączeni.
Boże, modlimy się:
Błogosław Papui-Nowej Gwinei i każdemu krajowi, jako miejscu, na którym żyjemy, które nas żywi i utrzymuje.
Modlimy się także: Boże, daj nam zawsze żyć w pokoju.
Odpowiedź
Jesteśmy siostrami i braćmi, złączeni Bożą miłością
5. Pieśń uwielbienia
O Boże w Trójcy jedyny…
6. Czytanie biblijne
List Apostoła Pawła Rzymian 12,4-13, Przekład Ekumeniczny:
4 Tak przecież, jak w jednym ciele mamy wiele członków, lecz nie wszystkie członki wykonują tę samą czynność, 5 tak chociaż liczni, Jesteśmy jednym ciałem w Chrystusie, a dla siebie nawzajem członkami. 6 Jeśli więc mamy różne dary według udzielonej nam łaski, to jeśli ktoś ma dar prorokowania – niech go używa zgodnie z wiarą, 7 jeśli dar służby – niech służy, jeśli dar nauczania – niech naucza, 8 jeśli dar napominania – niech napomina jeśli dar wspomagania – niech to robi z hojnością, jeśli ktoś jest przełożonym – niech działa z gorliwością, a kto okazuje miłosierdzie – niech czyni to z radością. 9 Miłość niech będzie nieobłudna. Nienawidźcie zła, uchwyćcie się tego, co dobre. 10 Miłujcie się wzajemnie miłością braterską, jedni drugich wyprzedzajcie w okazywaniu szacunku, 11 nie bądźcie ospali w gorliwości, bądźcie płomiennego ducha, służcie Panu. 12 Radujcie się nadzieją, w ucisku bądźcie cierpliwi, w modlitwie wytrwali, 13 pomagajcie świętym w ich potrzebach, okazujcie gościnność.
Oto Słowo Boże.
7. Modlitwa dziękczynna
Proponuje się, aby po wypowiedzeniu intencji modlitewnej, każda z 4 kobiet podeszła do ołtarza lub innego wcześniej wyznaczonego miejsca w prezbiterium, gdzie zostanie położony przedmiot symbolizujący wypowiedzianą intencję modlitewną.
Kobieta 1:
symbol jedności i doskonałości ludzkiego ciała – kwiaty;
Kobieta 2:
symbol Chrystusa – Biblia;
Kobieta 3:
symbol przywództwa i sprawiedliwości – Kompas;
Kobieta 4:
symbol odpowiedzialności i kwalifikacji kierowniczych – laptop lub telefon komórkowy.
Przewodnicząca
Dziękujemy Ci, Boże, za jedność i doskonałość ludzkiego ciała. Za nasze zmysły, dzięki którym poznajemy świat i siebie nawzajem. Nasze serca są pełne wdzięczności za dar życia.
Wszyscy
Dziękujemy za wszystkie różnorodne dary Twej łaski.
Przewodnicząca
Dziękujemy Ci, Boże, za dar Jezusa Chrystusa, który żył wśród nas, który cierpiał i umarł, i który zmartwychwstał, abyśmy my mieli życie wieczne. Dziękujemy za wspaniałe posłannictwo Ewangelii o tym, że mamy miłować się nawzajem.
Niech jedność, którą mamy w Jezusie Chrystusie, przejawia się w każdym aspekcie naszego życia, w naszych rodzinach, plemionach, społecznościach, w naszych krajach i na całym świecie.
Wszyscy
Dziękujemy za miłość, której wzór dałeś nam w miłości Chrystusa.
Przewodnicząca
Dziękujemy Boże za to, że kierujesz naszym życiem. Dziękujemy za tych wszystkich, którzy trzymają się tego, co dobre: za tych, którzy walczą o sprawiedliwość dla samotnych, prześladowanych i opuszczonych w naszym społeczeństwie, za tych, którzy mówią prawdę o władzy, za tych, którzy szczodrze dzielą się dobrami, za tych, którzy okazują bliźnim współczucie. Mocą Twojego Ducha uczyń nas zdolnymi do zmian w naszym życiu, byśmy byli pełni nadziei teraz i na wieki.
Wszyscy
Dziękujemy za wszystkie różnorodne dary Twej łaski.
Przewodnicząca
Dziękujemy Ci, Boże, za rządzących, którzy pamiętają o dobru dla wszystkich, a nie o swoich własnych interesach.
Dziękujemy Ci za możliwości korzystania z naszych zdolności przywódczych.
Dziękujemy za naszych zdolnych i zaangażowanych ludzi – kobiety i mężczyzn w rządzie, w sektorze prywatnym i w organizacjach pozarządowych.
Boże, dziękujemy Ci także za to, że zmienia się mentalność mężczyzn w uznawaniu i szanowaniu kierownictwa kobiet w różnych dziedzinach życia w naszym kraju.
My, kobiety z Papui-Nowej Gwinei, dziękujemy wszystkim, którzy kształcą nas i rozwijają nasze zdolności.
Wszyscy
Dziękujemy za miłość, której wzór dałeś nam w miłości Chrystusa.
8. Pieśń
Miłość Boża jednoczy nas…
9. Czytanie biblijne
Czytanie z Listu Apostoła Pawła do Rzymian 12,14-21, Przekład Ekumeniczny:
14 Błogosławcie tych, którzy was prześladują, błogosławcie, a nie przeklinajcie. 15 Cieszcie się z cieszącymi, płaczcie z płaczącymi. 16 Bądźcie jednej myśli, nie gońcie za wielkością, lecz bądźcie skromni. Nie uważajcie sami siebie za mądrych. 17Nikomu złem za zło nie odpłacajcie. Wobec wszystkich ludzi troszczcie się o to, co jest dobre. 18 Jeśli to możliwe, o ile to od was zależy, zachowujcie pokój ze wszystkimi ludźmi. 19 Nie szukajcie zemsty sami, umiłowani, ale pozostawcie miejsce gniewowi Boga. Napisano bowiem: Do Mnie należy wymierzanie kary, Ja odpłacę, mówi Pan. 20 Przeciwnie, jeśli twój nieprzyjaciel jest głodny nakarm go, jeśli jest spragniony – daj mu pić. Gdy tak czynisz, rozżarzone węgle sypiesz na jego głowę. 21 Nie daj się zwyciężyć złu, ale zło dobrem zwyciężaj.
Oto Słowo Boże.
10. Modlitwa, wyznanie grzechów i przebaczenie
Przewodnicząca
Miłosierny Boże, wierzymy w moc Twojej miłości. Prosimy Cię, otwórz nasze serca i umysły, abyśmy umieli rozpoznać, gdzie jeszcze nie ma wśród nas doskonałej jedności. Wskaż nam jak mamy żyć zgodnie z Twoim poselstwem. Ty mówisz: Nie daj zwyciężać złu, ale zło dobrem zwyciężaj.
Wszyscy
Panie Jezu, zmiłuj się nad nami.
Przewodnicząca
Jesteśmy społeczeństwem pełnym problemów. Narasta przemoc. Od lat wielu ludzi jest zabijanych, wiele dzieci okaleczonych, wiele kobiet i dziewcząt zgwałconych, wielu starszych pozbawiono szacunku i opieki. Dobra materialne zrabowano lub zniszczono.
Boże, prosimy o Twoje przebaczenie dla naszego ludu. Z głębi naszych serc błagamy o uzdrowienie.
Wszyscy
Panie Jezu, zmiłuj się nad nami.
Przewodnicząca
Żyjemy jako Twój Kościół i odczuwamy skruchę. Chociaż Ty dałeś nam różnorodne dary, abyśmy w Chrystusie byli jedno, ale wśród nas są podziały. Podziały między pokoleniami, między bogatymi i biednymi, intelektualistami i ludźmi z ulicy, tymi, którzy mają HIV i AIDS a tymi, którzy o nich się troszczą. Podziały istnieją wśród kobiet i wśród mężczyzn, a także pomiędzy małżonkami.
Panie Jezu, który powstałeś z martwych, uzdrów nas swoją mocą, spraw, abyśmy powstali ze strachu i zwątpienia do odnowionej nadziei.
Wszyscy
Panie Jezu, zmiłuj się nad nami.
Przewodnicząca
Jesteśmy Twoimi marnotrawnymi dziećmi. Pragniemy przebaczenia za czas, kiedy używaliśmy otrzymanych talentów i darów dla naszych egoistycznych celów. Przebacz nam, że nie dawaliśmy świadectwa o Twojej cudownej miłości i nie budowaliśmy Twojego Królestwa. Wyzwól nas od wszystkiego, co nie pozwalało nam widzieć jedności, którą nam dałeś.
Wszyscy
Panie Jezu, zmiłuj się nad nami.
11. Modlitwa o zapewnienie Bożego przebaczenia
Przewodnicząca
Boże, Ty dajesz życie i podtrzymujesz je. Powołałeś nas do społeczności z Twoim Synem, Jezusem Chrystusem, który wyprowadził nas z ciemności grzechu do światła miłości. Ufamy, ponieważ wiemy, że zachowasz nam siły aż do końca naszych dni. O to prosimy w imię Jezusa Chrystusa. Amen.
12. Symboliczny łańcuch ludzi
Podajmy sobie ręce i złączmy się w śpiewie pieśni pt. Zwiąż, Panie, razem nas…
13. Drugie czytanie biblijne
Czytanie z Księga Wyjścia (Exodus), zwanej też II Księgą Mojżeszową, 2,1-10, Przekład Biblii Warszawskiej:
1. A pewien mąż z rodu Lewiego poszedł i pojął za żonę córkę z rodu Lewiego. 2. Kobieta ta poczęła i urodziła syna, a widząc, że jest piękny, ukrywała go przez trzy miesiące. 3. A gdy nie mogła ukrywać go dłużej, sporządziła dla niego koszyk z trzciny i powlekła go żywicą i smołą, a włożywszy weń dziecko, położyła go w sitowiu na brzegu Nilu. 4. Siostra zaś jego stanęła z daleka, aby wiedzieć, co się z nim stanie. 5. I zeszła córka faraona, aby się kąpać w Nilu, a służące jej przechadzały się nad brzegiem Nilu. Gdy ujrzała koszyk w sitowiu, posłała swą służącą, aby go przyniosła. 6. Gdy go otworzyła, zobaczyła dziecko, a był to chłopiec, który płakał. I ulitowała się nad nim, mówiąc: Jest to jedno z dzieci hebrajskich. 7. Wtedy siostra jego rzekła do córki faraona: Czy mam pójść i zawołać ci kobietę, mamkę hebrajską, by ci karmiła to dziecko? 8. I rzekła do niej córka faraona: Idź! Dziewczyna poszła i zawołała matkę dziecka. 9. I rzekła do niej córka faraona: Zabierz to dziecko i wykarm mi je, a ja dam ci należną zapłatę. Wzięła więc kobieta dziecko i wykarmiła je. 10. A gdy dziecko podrosło, przyprowadziła je do córki faraona; ta zaś miała go za syna. I nazwała go Mojżesz, mówiąc: Wyciągnęłam go z wody.
Oto Słowo Boże.
14. Współczesny przykład
Historia wyjścia ludu Izraela z Egiptu zaczyna się od tego, że kobiety różnych narodowości, języków, tradycji wiary i klas społecznych zaczynają razem działać – jedna z prześladowanych, inne z klasy panującej. Działają razem, aby uratować dziecko. Opowiemy Wam teraz o dwóch przykładach akcji kobiet z Papui-Nowej Gwinei.
Historia 1
Nazywam się Gwen i pochodzę z prowincji Bougainville, autonomicznego regionu Papui-Nowej Gwinei. Przez 15 lat, począwszy od roku 1989, na wyspie Bougainville toczyła się wojna domowa, zwana „kryzysem Bougainville”. Jej początkiem było niezadowolenie pracowników przedsiębiorstwa górniczego. Była to kopalnia jedna z największych tego typu na świecie. Wydobywano tam miedź, złoto i inne minerały metodą odkrywkową, co powodowało ogromne szkody w środowisku. Ludzie zaczęli się burzyć, aż w końcu zaczęli niszczyć mienie kopalni. Ten bunt przekształcił się w wojnę domową, podczas której zginęło 20000 osób – mężczyzn, kobiet i dzieci. Jednocześnie nie działały dostępne podstawowe służby, jak szkolnictwo czy ochrona zdrowia.
Po ośmiu latach bezskutecznego poszukiwania przez rząd sposobu pokojowego rozwiązania kryzysu, po raz pierwszy Kościoły na Bougainville połączyły swoje wysiłki, aby zażegnać ten kryzys. Na wezwanie Kościołów stawiło się 800 kobiet różnych języków, tradycji i wyznań. Przez morza i góry dotarły do Arawy, centrum, gdzie zaczął się kryzys. Dzieliły się nawzajem swoimi przemyśleniami co do rozwiązania i sposobu zakończenia konfliktu. Mimo trudności i cierpień, których zaznały. Celem ich było ocalenie życia naszych dzieci oraz pokój i pojednanie nas samych, naszych rodzin i społeczności.
Pod koniec tego tygodniowego forum, po wielu modlitwach, grupa matek zaryzykowała życie i udała się do buszu, do rebeliantów. Było to pierwsze spotkanie z rebeliantami, ale tak zaczęły się rozmowy o pokoju. Dzisiaj kryzys jest już przeszłością, a Bougainville znowu cieszy się pokojem, zaprowadzonym przez kobiety.
Historia 2
Mam na imię Maria i pochodzę z gór Papui-Nowej Gwinei. Tam, w górach walki plemienne są udręką wielu matek i dzieci. Dawniej walki odbywały się przy pomocy łuków i strzał, ale teraz z użyciem broni palnej. Niedawno mój mąż stał się ofiarą walk plemiennych – został zabity przez przedstawiciela innego plemienia.
Nasi współplemieńcy gotowi byli się zemścić, jednak dzięki zawierzeniu prze naszą rodzinę Bogu i dzięki modlitwom o pokój wielu kobiet i dzieci, zemsta nie doszła do skutku.
Zamiast niej przebaczyliśmy wrogowi i doszło do pojednania między naszymi plemionami.
Dziękujemy Ci, Boże, za to, że kierujesz naszym życiem. Możemy, jako kobiety zjednoczone w Twoim ciele, umocnione Twoją miłością i Twoją mocą, stać się narzędziami pokoju i pojednania.
[ Podajcie jeden lub dwa przykłady kobiet w Waszym środowisku, które – mimo barier i różnic – pracują dla dobra społeczności.]
15. Pieśń
Dobry Bóg…
16. Trzecie czytanie biblijne
Czytanie z Księgi Dziejów Apostolskich 4,32-35, Przekład Ekumeniczny:
32 Jedno serce i jeden duch ożywiały wszystkich wierzących. Nikt nie nazywał swoim tego, co posiadał, ale wszystko mieli wspólne. 33 Apostołowie z wielką mocą świadczyli o zmartwychwstaniu Pana Jezusa. Towarzyszyła im bowiem wielka łaska. 34 Nikt z nich nie cierpiał niedostatku, bo właściciele pól albo domów sprzedawali je i przynosili pieniądze uzyskane ze sprzedaży, 35 i składali u stóp apostołów. Każdemu też rozdzielano według potrzeby.
Oto Słowo Boże.
17. Rozmyślanie (kazanie)
18. Złożenie ofiary
Poprzedzone powinno być odczytaniem stosownego tekstu biblijnego, np.:
Rzekł Pan do Mojżesza: (…) Od każdego człowieka, którego pobudzi serce jego, zbierzcie dla mnie dar ofiarny (Ex 25,1-2).
Oto sprawa, którą nakazał Pan. Zbierzcie od siebie dar ofiarny dla Pana. Każdy, kto jest ochotnego serca, przyniesie go, jako dar ofiarny dla Pana: złoto, srebro i miedź (Ex 35, 4b-5)
Tu należy zakomunikować
na jaki cel zbierana jest kolekta.
19. Modlitwa
Przewodnicząca
Wszechmogący Boże, dziękujemy Ci za to, że zawsze wysłuchujesz modlitw swoich dzieci. Przed Twoje oblicze przynosimy nasze prośby:
Wszyscy
Panie, wysłuchaj naszej modlitwy.
Przewodnicząca
Modlimy się o tych ludzi, którzy zajmują odpowiedzialne stanowiska, zwłaszcza o polityków rządzących naszym krajem. Pośród zawirowań politycznych, wobec braku stabilizacji gospodarczej i podupadaniu podstawowych służb i dóbr, cierpią wszyscy, a szczególnie ludzie, mieszkający na terenach wiejskich. Boże, daj mądrość rządzącym.
Wszyscy
Panie, wysłuchaj naszej modlitwy.
Przewodnicząca
Modlimy się za naszych przywódców religijnych. Ześlij im wizję ducha służby prowadzenia Twojego Kościoła w misji, do której ich powołałeś.
Wszyscy
Panie, wysłuchaj naszej modlitwy.
Przewodnicząca
Modlimy się za rodziny. Aby rozbite rodziny znów zostały połączone. Wzmocnij matki i ojców w jedności w Tobie, aby byli wzorem dla wszystkich członków rodziny. Modlimy się też za tych, którzy cieszą się poważaniem w lokalnych społecznościach, także za przywódców klanów i wodzów. Dopomóż im troszczyć się i wzmacniać tych, którzy są od nich zależni.
Wszyscy
Panie, wysłuchaj naszej modlitwy.
Przewodnicząca
Modlimy się o odnowę naszego środowiska, o skarby naszego kraju, które były nadmiernie eksploatowane. Ubóstwo staje się większe. Uwolnij ludzi od chciwości i zachłanności. Boże, dopomóż nam być dobrymi szafarzami Twojego stworzenia.
Wszyscy
Panie, wysłuchaj naszej modlitwy.
[ Tu można wypowiedzieć modlitwy związane z lokalną sytuacją, krajem, potrzebami.]
20. Modlitwa Pańska
21. Modlitwa i błogosławieństwo
Przewodnicząca
I List Apostoła Pawła do Koryntian 12,4-7.27, Przekład Ekumeniczny:
4 Różne są dary łaski, ale ten sam Duch, 5 różne są też posługi, ale ten sam Pan. 6 Różne są wreszcie działania, lecz ten sam Bóg, który sprawia wszystko we wszystkich. 7 W każdym jednak Duch objawia się dla wspólnego dobra.27 Wy zaś jesteście Ciałem Chrystusa, a z osobna członkami.
Miłujący i miłosierny Boże, Boże więzi i jedności. Mimo, że mamy różne kultury, języki, kolory skóry i tradycje ze wszystkich zakątków ziemi, jesteśmy jedno w Twoim Duchu. Dziękujemy, że otwierasz nasze serca, abyśmy widzieli Jezusa Chrystusa jako Tego, który nas zjednoczył i uzdolnił do bycia jednością. Mimo, że mamy wiele członków, w Chrystusie jedno jesteśmy.
Wszyscy
Podajmy sobie ręce na znak jedności. Idźmy naprzód, silni jednością, aby ludzie na całej ziemi zobaczyli i odczuli jedność w Chrystusie w tym podzielonym świecie, aby bardziej zbliżyli się do Boga.
Niech Bóg, źródło jedności, zjednoczy nas swoją bezgraniczna miłością przez Jezusa Chrystusa, naszego Pana. Amen.
Błogosławieństwo
Przewodnicząca
Łaska Pana naszego, Jezusa Chrystusa, miłość Boga i społeczność Ducha Świętego, niech będą z wami teraz i na wieki. Amen
22. Pieśń
Bądźmy jedno w Panu…