Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny
Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny jest jednym z lokalnych, niezależnych członków rodziny Kościoła prawosławnego. Aktualny dyptyk kościelny liczy 15 kościołów autokefalicznych (niezależnych od jakiejkolwiek władzy zagranicznej) i trzy kościoły autonomiczne (częściowo zależne). W całości Kościół prawosławny stanowi wewnętrzną jedność. PAKP jest częścią, a zarazem pełnią Wszechświatowego Kościoła Prawosławnego.
W swej nauce Kościół opiera się na dziedzictwie kościoła pierwszego tysiąclecia, VII Soborów Powszechnych i dziewięciu lokalnych. Wyznaje, więc wiarę w Przenajświętszą Trójcę, Wcielenie Drugiej Osoby Św. Trójcy. Adoruje Maryję Dziewicę jako Bogurodzicę i Świętych jako naszych orędowników przed tronem Najwyższego. Wierzymy we wstawiennictwo żywych za żyjących i zmarłych. Uznajemy, że Kościół ma wielkie znaczenie dla zbawienia człowieka, szczególnie poprzez swoją uświęcającą rolę. Realizowana jest ona poprzez sakramenty, nabożeństwa zbiorowe i praktyki kościelne.
PAKP jako niezależny Kościół prawosławny swymi korzeniami sięga misji Św. Cyryla i Metodego na Morawach w IX w. Po likwidacji w Polsce metodiańskiego chrześcijaństwa w XII w., odrodził się w formie bizantyjsko-ruskiej w XIV w. wraz z przyłączeniem do Polski przez Kazimierza Wielkiego terenów dzisiejszej lwowszczyzny i Ziemi Chełmskiej. W czasach II Rzeczpospolitej nie ustępował on wielkości Kościołowi rzymskokatolickiemu, choć prawodawstwo państwowe mocno ograniczało możliwości jego swobodnego działania. Bardzo trudne lata przeżywał po 1596 r., kiedy to na mocy postanowień Unii Brzeskiej próbowano doprowadzić do jego likwidacji. Działania te, choć zakończyły się niepowodzeniem, doprowadziły do znacznego osłabienia Kościoła, a pośrednio w XVIII w. do utraty niezależnego statutu. Od 1925 r. decyzją Patriarchatu Ekumenicznego w Konstantynopolu Kościół prawosławny w Polsce posiada statut autokefaliczny.
Aktualnym Zwierzchnikiem PAKP jest Jego Eminencja Wielce Błogosławiony Sawa Metropolita Warszawski i całej Polski, który kieruje Kościołem we współpracy z Soborem Biskupów (6 biskupów diecezjalnych i trzech wikarych biskupów diecezji warszawsko-bielskiej). Kościół – liczący ok. 500 tys. wiernych – podzielony jest na sześć diecezji. Posiada własne szkolnictwo teologiczne: Warszawskie Seminarium Duchowne, Policealne Studium Ikonograficzne w Bielsku Podlaskim, Szkołę Psalmistów i Dyrygentów Kościelnych w Hajnówce. Prawosławni studenci pogłębiają swą wiedzę teologiczną na Sekcjach Teologii Prawosławnej Chrześcijańskiej Akademii Duchownej w Warszawie i Uniwersytecie w Białymstoku, oraz w uczelniach teologicznych na Białorusi, we Francji, Grecji, Italii, Rosji, Rumunii, Serbii. PAKP posiada trzy klasztory męskie (Jabłeczna, Supraśl, Ujkowice), dwa żeńskie (Białystok-Dojlidy i Grabarka) oraz dwa domy zakonne (męski w Sakach i żeński w Wojnowie). Łączna liczba osób stanu zakonnego przekracza 100. Ważne znaczenie w duszpastersko-wychowawczej działalności Kościoła zajmują kapelani. Obok Prawosławnego Ordynariatu Wojska Polskiego, kierowanego przez biskupa w randze generała, prawosławni kapelani niosą posługę w szpitalach, ośrodkach wychowawczych i opiekuńczych, policji, więziennictwie, straży pożarnej, środowiskach twórczych i akademickich, harcerstwie itp. W ramach opieki nad chorymi potrzebującymi w każdej diecezji PAKP działa Diecezjalny Ośrodek Miłosierdzia. Kościół prowadzi ponadto sześć Domów Opieki Społecznej, dwa Młodzieżowe Centra Kultury, pięć Dekanalnych Instytutów Kultury Prawosławnej oraz świetlice środowiskowe i punkty poradnictwa. Dużą rolę w życiu naszego Kościoła odgrywa Bractwo Prawosławne koordynujące udział świeckich w życiu Kościoła.
PAKP posiada zagraniczne placówki kościelne: Metropolię Portugalii, Hiszpanii i Brazylii (dwie diecezje) oraz parafie na Sardynii.
PAKP od wielu lat jest uczestnikiem światowego ruchu ekumenicznego, członkiem Polskiej Rady Ekumenicznej, KEK. Aktywnie współdziała z Polskim Towarzystwem Biblijnym.