W Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie odbyła się ekumeniczna konferencja naukowa „Ekoteologia w duszpasterskiej praktyce. Stan obecny i postulaty na przyszłość”.

Konferencja miała miejsce 20 października. Zorganizowały ją razem Polska Rada Ekumeniczna (PRE), Chrześcijańska Akademia Teologiczna (ChAT), Instytut Ekumeniczny Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego oraz Rada Konferencji Episkopatu Polski ds. Ekumenizmu. Jest to wynik współpracy w ramach Komisji ds. Dialogu Konferencji Episkopatu Polski oraz Polskiej Rady Ekumenicznej. Komisja zaproponowała zorganizowanie w tym roku dwóch konferencji ekumenicznych. Jedna z nich – na 100-lecie Światowej Konferencji Misyjnej w Edynburgu, uważanej za początek zorganizowanego światowego ruchu ekumenicznego – odbyła się w maju (pisaliśmy o tym tutaj). Druga, zgodnie z ustaleniami, miała dotyczyć problematyki ekologii i zachowania stworzenia.

Sesja „Ekoteologia w duszpasterskiej praktyce” zgromadziła kilkadziesiąt osób związanych z polskim ruchem ekumenicznym. Obecni byli m.in. przedstawiciele Kościołów członkowskich Polskiej Rady Ekumenicznej, reprezentanci Kościoła Rzymskokatolickiego, studenci i wykładowcy ChAT. Sesję otworzył prezes PRE i rektor ChAT abp Jeremiasz z Kościoła Prawosławnego. Wyraził on nadzieję, że konferencja dostarczy materiałów i chęci do tego, by wystosować wspólny apel do społeczeństwa o wzięcie odpowiedzialności za środowisko naturalne.

Pierwszy referat na temat „Las i człowiek. Refleksja leśnika”  wygłosił prof. Tomasz Borecki, były rektor warszawskiej Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego, leśnik i specjalista w zakresie leśnictwa. Podkreślał on konieczność szacunku dla przyrody i harmonijnego z nią współżycia. Przypomniał, że wraz z ginącą przyrodą ginęły cywilizacje, które jej nie szanowały. – Przyroda musi być z człowiekiem harmonijna. Nie może przeszkadzać w rozwoju – przekonywał prof. Borecki. Mówił, iż korzystanie z lasów czy z drewna nie jest grzechem, pod warunkiem, że robi się to umiejętnie. W lesie – jak stwierdził – jest blisko Boga, las daje natchnienie do twórczości.

Kolejny referat wygłosiła dr Jadwiga Leśniewska, katolicka teolożka i ekumenistka, zajmująca się również ekoteologią. Swoje wystąpienie na temat „Ekoteologia – nowe możliwości dla duszpasterstwa” zaczęła od zwrócenia uwagi na to, iż człowiek znajduje się w trzech relacjach: z Bogiem, z innymi ludźmi oraz z innymi stworzeniami. Zauważyła, że mimo wielu ofert duszpasterskich, Kościół w Polsce nie uczy na szeroką skalę szacunku do przyrody. Przedstawiła krótko rozwój ekoteologii, której początki sięgają lat 70. XX w. Jak stwierdziła, przełomowym wydarzeniem było tu orędzie o ochronie stworzenia wystosowane 1 września 1989 r. przez prawosławnego patriarchę Konstantynopola Demetriusza I. Ważne były też wypowiedzi papieża Jana Pawła II oraz dokumenty Światowej Rady Kościołów. Referentka podkreśliła, iż ekoteologia ma sens tylko wtedy, gdy ją przełożymy na praktykę.

O wkładzie Kościoła Prawosławnego mówił ks. archimandryta dr Warsonofiusz Doroszkiewicz, adiunkt w Katedrze Teologii Prawosławnej Uniwersytetu w Białymstoku. Jak stwierdził, zaangażowanie Kościołów prawosławnych w ochronę środowiska jest jednym z przejawów wiary prawosławnej. Kościoły tej tradycji wzywają wszystkich do wzięcia odpowiedzialności za ochronę środowiska. Z kolei dr Jarosław Pieniek, celnik z zawodu i doktor teologii ekumenicznej, zaprezentował inicjatywy ekologiczne Kościoła Anglii. Wskazał na szereg konkretnych działań podjętych w tym Kościele na różnych szczeblach. Mówił też o ekumenicznym ruchu ekokongregacji.

Perspektywę protestancką problemu przedstawił w referacie „Ziemia ukrzyżowana” ks. dr Marek J. Uglorz, biblista, adiunkt w Katedrze Wiedzy Nowotestamentowej i Języka Greckiego ChAT. Zauważył, że słowa ekologia, ekumenia i ekonomia mają jeden źródłosłów grecki – oikos (dom). Jednocześnie słowa te oddają trzy wymiary egzystencji człowieka. Mówiąc o potrzebie działań Kościoła na rzecz ochrony środowiska, ks. dr Uglorz ubolewał, że Kościół Ewangelicko-Augsburski w Polsce nie podejmuje działań ekologicznych o charakterze całościowym, a jedynie jednostkowe, na poziomie parafii.

Franciszkanin i ekolog o. dr Stanisław Jaromi zaprezentował inicjatywy Kościoła Rzymskokatolickiego w zakresie ekoteologii. Przedstawił szereg dokumentów Katolickiej Nauki Społecznej dotykających tej problematyki. Mówił też o zakonie franciszkanów, prowadzącym szeroką działalność ekologiczną, m.in. na polu edukacji. Od 1979 r. św. Franciszek jest w Kościele Rzymskokatolickim patronem ekologów.

Ostatni referat konferencji na temat „Ekoteologia w inicjatywach ekumenicznych” wygłosiła ponownie dr Jadwiga Leśniewska. Opowiadała o wielu projektach ekologicznych realizowanych przez Kościoły i organizacje ekumeniczne na świecie. Obejmują one m.in. takie działania, jak promocja świadomego żywienia, edukacja w zakresie biotechnologii, ekopogrzeby (dotyczy materiałów, z których wytwarza się trumny), wydawanie czasopism dotyczących ekoteologii. W niektórych Kościołach między 1 września a świętem dziękczynienia obchodzone jest Święto Stworzenia, które ma zwracać uwagę na potrzebę ochrony środowiska. – Początkiem chrześcijańskich działań ekologicznych musi być nawrócenie swojego serca do Chrystusa – podkreśliła dr Leśniewska.

Podczas krótkiej dyskusji, która miała miejsce na koniec konferencji, bp Zdzisław Tranda z Kościoła Ewangelicko-Reformowanego odniósł się do koncepcji panowania człowieka nad przyrodą. Przytoczył w tym kontekście słowa Jana Amosa Komeńskiego, który zauważył, że panowanie to troska o poddanych.